Podstawą zatrudnienia może być umowa zlecenie lub umowa agencyjna oraz inne umowy o świadczenie usług, do których stosuje się przepisy dotyczące zleceń. Umowę zlecenie zawiera się na podstawie przepisów kodeksu cywilnego. Zleceniobiorca może, a czasami musi, regulować składkę na ubezpieczenia społeczne: emerytalne, rentowe oraz wypadkowe. Opłacanie składek z tytułu umowy zlecenia w określonych przypadkach przyczynia się do nabywania praw emerytalnych.
Emerytura
Emerytura to świadczenie pieniężne mające służyć jako zabezpieczenie bytu na starość dla osób, które ze względu na wiek nie posiadają już zdolności do pracy zarobkowej albo utraciły ją w znacznym stopniu oraz nie dysponują innymi źródłami dochodu gwarantującymi możliwość utrzymania się. Podstawową cechą świadczenia emerytalnego jest brak jego ekwiwalentności w stosunku do wartości składek z tytułu ubezpieczenia społecznego płaconych przez czas aktywności zawodowej. Jeśli kobieta w chwili osiągnięcia wieku emerytalnego będzie chciała dalej pracować, pracodawca nie ma prawa jej zwolnić. Sąd Najwyższy uznał, że osiągnięcie wieku emerytalnego nie może być powodem wypowiedzenia.
Zlecenie a emerytura
Wykonywanie umowy zlecenia stanowi tytuł do ubezpieczeń społecznych. Zleceniobiorca obowiązkowo opłaca ubezpieczenie emerytalne, rentowe i wypadkowe. Wysokość opłat jest taka sama, jak w przypadku umowy o pracę i wynosi:
- 19,52 % podstawy wymiaru wynagrodzenia – składka emerytalna,
- 8 % podstawy wymiaru wynagrodzenia – składka rentowa,
- 1,80-1,93% podstawy wymiaru wynagrodzenia – składka wypadkowa.
Umowa zlecenia aktualnie łączy się z obowiązkiem odprowadzania składek emerytalnych i rentowych, czyli trzeba od niej płacić składki na ubezpieczenia społeczne ZUS, co wynika z Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Tzw. staż ubezpieczeniowy, czyli okres składkowy według ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ma wpływ zarówno na ustalenie prawa do otrzymywania renty czy emerytury, jak również na wysokość tych świadczeń.
Umowa zlecenia a uprawnienia do emerytury
Aby mieć prawo do świadczeń emerytalnych, należy tę emeryturę sobie wypracować. Praca wykonywana na podstawie umowy zlecenie nie może być wliczana do stażu pracy. Jednak jeśli są od niej odprowadzane składki na ubezpieczenia emerytalno-rentowe, to taki kontrakt zalicza się do przyszłej emerytury. W stażu pracy uwzględniony byłby oczywiście okres zatrudnienia na umowie zlecenia, która byłaby skutecznie zakwestionowana jako zawarta z ominięciem przepisów o umowach o pracę. W tym jednak przypadku faktyczną podstawą zatrudnienia nie byłaby umowa zlecenia, ale stosunek pracy. Należy mieć na uwadze, że to po stronie płatnika leży odpowiedzialność za odpowiednie odprowadzenie składek od umowy. W związku z czym musi on być absolutnie pewny, że zleceniobiorca uzyskuje wynagrodzenie minimalne i dzięki temu może zostać zwolniony z oskładkowania umowy. Co za tym idzie, samo oświadczenie zleceniobiorcy może nie być wystarczające. Zleceniodawca może wymagać udowodnienia innymi dokumentami faktu otrzymywania przychodu w wysokości minimum 2000 zł.
